Grad Lukenvalde, nalazi se u nemačkoj pokrajini Brandenburg, pedesetak kilometara južno od Berlina. U toku Drugog svetskog rata ovde je postojao logor za ratne zarobljenike pod nazivom Štalag 3 A i bio je to najveći logor u oblasti Berlina i Brandenburga. Prvi zarobljenici su bili Poljaci, a onda Holanđani, Belgijanci, Francuzi, Britanci, Rusi, Česi, Italijani, Amerikanci, Rumuni, Jugosloveni – najviše Srbi… Do kraja rata francuski ratni zarobljenici su sa 40.000 ljudi bili najbrojnija grupa. Kroz logor je prošlo preko 200.000 zarobljenika raznih nacija. Zarobljenici su raspoređivani na poslove zemljoradnje, šumaratva, ili u industriji. Prema dosadašnjim podacima u logoru je umrlo otprilike 4.000 – 5.000 zarobljenika. Najčešće su umirali od infektivnih bolesti, tuberkoloze i pegavog tifusa, ali bilo je i neprirodnih razloga smrti, kao samoubistva, upucavanje pri pokušaju begstva, ili od povreda na radu. Zarobljenici koji nisu bili ruske nacionalnosti, u slučaju smrti, sahranjivani su na počasni vojni način u pojedinačne grobnice na groblju logora. Sovjetski mrtvaci sahranjivani su anonimno u masovne grobnice. 22. aprila 1945. godine, Crvena armija je oslobodila zarobljenika iz Štalaga 3 A.
Italijanski deo groblja
1992. godine izvrešena je ekshumacija 215 italijanskih grobova, te su ostaci žrtava rata premešteni u Italiju.
Francuski deo groblja
Odmah po završetku rata Francuska vojna komisija prenela je sahranjene Francuze u Francusku. Polazi se od toga da su na ovom delu groblja bili sahranjeni i mrtvi ostalih zapadnih saveznika. Vojna komisija Britanije je takođe prenela sahranjene Britance u njihovu otadžbinu.
Jugoslovenski deo groblja
Na ivičnom području groblja sa obe starane puta nalaze se tri reda grobova koji su obeleženi položenim pločama od kamena peščanika sa urezanim imenima žrtava rata. Najviše je Srba. 54 ukupo obeležena groba i šest nepoznatih. Tu je i nekoliko grobova od drugih jugoslovenskih naroda, a takođe i nekoliko Čeha i Poljaka i muslimana.
Sovjetski deo groblja
U sovjetskom delu groblja su masovne anonimne grobnice. Vazdušni snimak pokazuje 71 masovnu grobnicu u četiri reda. Postoji jedan zajednički spomenik za sve koji su tu sahranjeni.
Posle pada Berlinskog zida Srpska crkva u Berlinu, pronašla je ovo groblje i počela je da ga obnavlja, pošto je bilo zapušteno. Spomenici su očišćeni, a imena ofarbana, tako da se moglo videti ko gde počiva. Od grada smo dobili spiskove pokojnika, u kojima je bilo više podataka nego na spomenicima. Pošto je na mestu logora od kraja Drugog svetskog rata ustanovljena kasarna Ruske vojske, ruski vojnici koji su još uvek tu bili, dolazili su i učestvovali sa nama u sređivanju groblja.
Prvi vidovdanski pomen našim zarobljenicima u Lukenvaldeu održan je 1991. godine uz učešće oko 100 vernika. Od tada do danas svake godine odlazimo na ovo groblje u subotu pred Vidovdan i vršimo parastos za sve koji tu počivaju.
2009. godine grad Lukenvalde je obnovio ceo kompleks i ogradio ga, tako da to danas izgleda veoma uredno i dostojanstveno mesto za pokojne.
Naša crkva u Berlinu uspela je da pronađe srodnike od mnogih pokojnih sa ovog groblja i da ih izvesti da postoje obeleženi i uređeni grobovi njihovih srodnika umrlih u zarobljeništvu. Najveći deo obaveštenih, nikad do tada nisu znali za grobove svojih dragih, iako su ih godinama tražili. Interesantno je napomenuti da je otac Dragan Sekulić saznao da je jedan srpski sveštenik bio u ovom logoru i da se živ vratio u otadžbinu gde je dalje u valjevskom kraju bio sveštenik. To je protojerej stavrofor Dragomir Ćirić, koji je ocu Draganu predao svoju pisanu besedu koju je održao srpskim zatvorenicima u Nedelju Pravoslavlja 25. marta 1945. godine. Ovu besedu smo preveli na nemački i orginal predali Muzeju u Lukenvaldeu. Inače prota Dragomir Ćirić je sahranjen sa metalnim krstom koji mu je izradio jedan zatvorenik u vreme ropstva, a na poleđini krsta bilo je ugravirano „Lukenvalde“
Mnoge ličnosti su posetile ovo groblje i učestvovale u pomenu, nekoliko srpskih episkopa i sveštenika, kao i prestolonaslednik Aleksandar Karađorđević sa princezom Katarinom. Već duže godina, tradicija je da gradonačelnik Lukenvaldea uvek bude na pomenu, sa predstavnicima gradske uprave, Evangelističke crkve i gradskog muzeja. Lukenvaldske novine su više puta pisale o vidovdanskom pomenu na groblju.
Pripremio
Protojerej-stavrofor Dragan Sekulić